همه چیز درباره ی بیماری آبله میمون

آبله میمون چیست؟

خبر ورود بیماری آبله میمون یا  Monkeypox (تلفظ: مانکی پاکس) به کشور باعث ایجاد نگرانی‌هایی شده است. با توجه به اینکه جامعه جهانی بیماری کرونا را به عنوان یک اپیدمی پشت سر گذاشته، حساسیت اذهان عمومی نیز نسبت به بیماری‌های ویروسی بیشتر شده است. هرچند اخیرا  سازمان بهداشت جهانی پیشنهاد تغییر نام این بیماری را نیز مطرح کرده تا نسبت به بیماران، بصورت ناخواسته، بی احترامی نشود. اما فعلا این بیماری با همین نام آبله میمون شناخته می شود.

بیماری آبله میمون از ویروسی با همین نام ایجاد می‌شود و در جوندگان (مانند موش)، پیریمات‌ها مانند انسان و میمون‌ها انتقال می‌یابد. قدیمی‌ترین شواهد بیماری آبله میمون متعلق به مومیایی‌های مصری قرن سوم قبل از میلاداست و رامسس پنجم، فرعون مصر مشهورترین فرد مبتلا به این بیماری بوده است. مستندسازی این ابتلا‌ها به آن معنا نیست که مصری‌های قدیم این بیماری را می‌شناختند، بلکه دست یابی به نشانه‌های مشابه، دانشمندان را به این نتیجه گیری رسانده که این بیماری حتی اگر نامی نیز نداشته، در آن زمان وجود داشته است.

 

آبله میمون یا مانکی پاکس بیشتر در مرکز و غرب آفریقا شیوع دارد و با مسافرت یا واردات حیوان از این مناطق، در سایر کشورها نیز  گسترش یافته است. در سال 2022 شیوع بیشتری از این بیماری در کشورهای غیر آفریقایی مانند اروپا و آمریکای شمالی گزارش شده است.

دوره کمون و علایم بیماری

دوره کمون  بیماری آبله میمونی ۵ تا۲۱ روز است یعنی بعد از ۵ تا۲۱ روز از ورود ویروس آبله میمونی به بدن، علایم بیماری شروع می شود. این علایم شامل موارد زیر است:

• تب
• سردرد
• درد کمر و عضلات
• خستگی
• تورم غدد لنفاوی در گردن، کشاله ران و زیر بغل( وجود تورم غدد لنفی یکی از تفاوت های مهم این بیماری با آبله مرغان است )
• بثورات پوستی که معمولا ۱تا۴ روز بعد از بروز علایم بالا، به صورت زیر ظاهر می‌شوند : 

 

بثورات ابتدا در صورت، دست و پا (حتی در کف دست و پا) ظاهر و سپس در کل بدن پخش می‌شوند. ضایعات پوستی در ابتدا به صورت لک و سپس تاول و در نهایت، جوش چرکی است و معمولا همراه با خارش و درد می باشد. این ضایعات، سرانجام دلمه بسته و  پوسته پوسته می شوند و بهبود اتفاق می افتد.  پروسه بهبود بیماری آبله میمونی تقریبا ۲ تا ۴ هفته فرد طول می کشد و انتقال بیماری هم در تمام این مدت، از زمان شروع علایم تا بهبودی کامل بثورات پوستی امکان ‌پذیر است. البته لازم به ذکر است که بروز علایم بیماری آبله میمونی در تمام افراد یکسان نیست و ممکن است همه یا برخی از علایم بالا ظاهر شود. همچنین در برخی موارد، ظهور بثورات پوستی و علایم سیستمیک بصورت همزمان گزارش شده است.

بثورات فوق، به جز آبله میمونی در بیماری های دیگری هم دیده می شوند که یکی از شایع ترین آنها بیماری آبله مرغان است که بویژه در اطفال شیوع بالایی دارد. جدول زیر، مرور کوتاهی بر سه بیماری آبله، آبله میمون و آبله مرغان دارد و به افتراق آنها از هم کمک می کند.

	آبله معمولی	آبله میمون	آبله مرغان
نام ویروس	Variola ویروس orthopoxvirus خانواده	ویروس آبله میمون orthopoxvirus خانواده	ویروس  Varicella-zoster
تب	دو تا چهار روز قبل از بروز بثورات	یک تا پنج روز قبل از بروز بثورات	یک تا دو روز قبل از بروز بثورات
شکل بثورات پوستی	به صورت لکه های قرمز کوچک روی زبان و دهان شروع می شود. سپس بثورات روی پوست ظاهر می شود و از صورت شروع می شود و به بازوها و پاها و سپس کف دست و پا گسترش می یابد. بثورات در نهایت یک دلمه ایجاد و پوسته ریزی می کند.	اغلب از صورت شروع می شود و سپس به سایر قسمت های بدن از جمله کف دست و پا گسترش می یابد. بثورات در نهایت یک دلمه ایجاد می کند که می ریزد.در هر زمان، تمام ضایعات، در یک مرحله هستند.	ابتدا روی قفسه سینه، پشت و صورت و سپس در تمام بدن پخش می شود. در کف دست و پا وجود ندارد. معمولا در یک زمان، ضایعات در مراحل مختلف دیده می شوند. (برخلاف آبله میمون)
تورم غدد لنفاوی	ندارد	دارد	ندارد
دوره نهفت بیماری ( کمون)	هفت تا نوزده روز	پنج تا بیست ویک روز	ده تا بیست و یک روز
دوره بیماری	تا پنج هفته	دو تا چهار هفته	چهار تا هفت روز
مرگ و میر	تا سی درصد بسته به گونه	یک تا ده درصدبسته به گونه	به ندرت

پایداری محیطی ویروس

 ویروس بیماری آبله میمون در محیط خارج از بدن به مدت روز ها و هفته ها پایدار و عفونت زا بوده حتی نسبت به شرایط گرما و سرما مقاوم است و می تواند  در آب، خاک و حتی بر روی غذاهای یخچالی زنده بماند.

 

نحوه انتقال بیماری آبله میمون

 انتقال این بیماری از انسان به انسان از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا، به طرق زیر انتقال می یابد:

• تماس با بثورات پوستی و ترشحات آنها یا آب دهان یا بینی فرد آلوده به بیماری آبله میمون
• تماس با ذرات تنفسی فرد آلوده
• تماس با وسایل فرد آلوده که با بثورات پوستی (هر مایع یا ماده خارج شده از بثورات) یا ذرات تنفسی فرد بیمار در تماس بوده است مانند پتو، بالش، لباس و …
• هر نوع رابطه جنسی (هم به واسطه ترشحات و هم تماس فیزیکی)
• انتقال این بیماری از فرد باردار به جنین نیز امکان پذیراست. عوارض ابتلا جنین می توان زایمان زودرس، عفونت آبله میمون نوزادی، سقط و مرده زایی اشاره نمود هرچند فراوانی و عوامل خطر برای شدت و پیامدهای نامطلوب بارداری هنوز مشخص نیست. انتقال ویروس از مادر به فرزند حتی پس از تولد و در طی دوره شیردهی (در اثر تماس فیزیکی) نیز امکان پذیر است.

انتقال این بیماری از حیوانات تحت شرایط زیر صورت می‌گیرد:

• خراش یا گازگرفتگی توسط حیوان آلوده
• تماس با بثورات و ذرات تنفسی حیوان آلوده 
• خوردن گوشت هر حیوان آلوده به ویروس (یا خود حیوان آلوده شده باشد و یا ویروس بر سطح آن وجود داشته باشد)
• تماس با تمام محصولات حاصل از حیوان آلوده اعم از پوست، گوشت و …

نحوه جلوگیری از ابتلا و انتقال بیماری

تزریق واکسن آبله ACAM2000 و Jynneos vaccines می‌تواند در برابر بیماری آبله میمون مصونیت ایجاد کند. به همین منظور تزریق واکسن برای افراد در معرض خطر توصیه می‌شود هر چند سازمان بهداشت جهانی  (WHO)و سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌های واگیر ایالات متحد (CDC) تزریق این واکسن را به عموم مردم پیشنهاد نمی‌دهند. جهت جلوگیری از ابتلا به آبله میمون می‌توان اقدامات پیش‌گیرانه زیر را توصیه نمود:

• دوری از فرد یا حیوان مشکوک 
• ایزوله کردن افراد آلوده (از شروع علایم تا بهبود کامل ضایعات پوستی و ایجاد پوست جدید روی آن ها) 
• عدم تماس با وسایل فرد آلوده
• ضدعفونی کردن با الکل ۶۰ درصد یا شستن دست با صابون بعد از تماس با فرد آلوده (شوینده ها می توانند ویروس را از بین ببرند).
• تمام وسایل فرد آلوده ام لباس پتو و… با موادی مانند وایتکس رقیق شده (سدیم هیپوکلریت یک دهم تا پنج دهم درصد) در دمای بالا (۷۱ تا ۱۶۰ درجه سانتی گراد) شستشو داده شوند. بطور خلاصه با رعایت نکات بهداشتی مانند زدن ماسک, شستن مداوم دست‌ها، رعایت فاصله اجتماعی و اجتناب از تماس با فرد بیمار و یا حیواناتی که  آلوده هستند یا علایم مشابه مشکوک دارند، می‌توان از گسترش این بیماری جلوگیری نمود.

راه درمان بیماری چیست؟

درمان قطعی و اختصاصی برای این بیماری وجود ندارد اما پزشکان با توصیه به مصرف زیاد مایعات و تجویز داروهای ضد ویروسی بیماری آبله مانند Tecovirimat (TPOXX) و Brincidofovir (Tembexa) تا حدی از شدت بیماری می‌کاهند. درد و خارش بثورات پوستی یکی از آزار دهنده‌ترین علایم این بیماری است که برای کنترل آن از دارو های ضد درد و خارش استفاده می شود. 

در بدترین سناریوها، آبله میمون می‌‎تواند باعث از دست دادن بینایی ( به دلیل آسیب قرنیه ناشی از اسکار ایجاد شده به دنبال زخم آبله در قرنیه) و نیز، ایجاد اسکار (بافت جوشگاهی) در پوست بویژه ناحیه صورت شود که به دلایل زیبایی مهم می باشد. درموارد نادری هم این بیماری می تواند منجر به مرگ ‌گردد. البته با ابتلا به مدل آفریقای غربی این ویروس تا تقریبا 9.99 درصد احتمال زنده ماندن وجود دارد . هر چند در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، سابقه ابتلا به اگزما، مادران باردار یا شیرده احتمال بروز شدیدتر بیماری بیشتر است.

 نوع دیگری از این ویروس با نامCongo Basin  وجو دارد که احتمال مرگ پس از ابتلا به آن تا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد هرچند تا کنون مرگ و میر ناشی از این بیماری در خارج از آفریقا گزارش نشده است.

آبله میمون درجهان و  ایران

طبق آمار جهانی تا تاریخ 31 مرداد ۱۴۰۱، 41 هزار و 595 نفر در جهان مبتلا مشکوک به آبله میمون هستند که 14 هزار و 594 نفر از آن‌ها در ایالات متحده آمریکا می‌باشد.

 

در ایران نیز تنها یک مورد ابتلا به آبله میمون در تاریخ 25 مرداد ماه سال جاری گزارش شده است. این مورد خانمی 34 ساله ساکن اهواز، که این بیماری را به احتمال زیاد از همسر خود (که به تازگی از کانادا باز گشته بود) گرفته است. با تو جه به گزارش سایت monkeypoxmeter تا کنون آمار ابتلا در ایران به ۴ نفر افزایش یافته است. 

افرادی که در ایران متولد سال‌های ۵۷-۵۶ و قبل از آن هستند به دلیل دریافت واکسن آبله تا حد زیادی از این بیماری مصون می‌باشند.

 

 

منابع:

1. www.mayoclinic.org
2. www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/media-resources/science-in-5/monkeypox
3. https://behdasht.gov.ir
4. https://www.dhs.gov/sites/default/files/2022-07/22_0712_st_monkeypox_mql.pdf
5. https://www.nj.gov/health/cd/documents/topics/Monkeypox/Monkeypox-FAQ.pdf
6. https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/clinicians/pregnancy.html#:~:text=Monkeypox%20and%20Pregnancy,Data%20regarding%20monkeypox&text=Monkeypox%20virus%20can%20be%20transmitted,confirmed%20monkeypox%20infection%20during%20pregnancy.
7. https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/specific-settings/home-disinfection.html
8. https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/pdf/guide-f-2022-508.pdf
9. Hughes, C., McCollum, A., Pukuta, E., Karhemere, S., Nguete, B., Lushima, R. S., … & Reynolds, M. (2014). Ocular complications associated with acute monkeypox virus infection, DRC. International Journal of Infectious Diseases, 21, 276-277.
10. Azizi M. H. (2010). A brief history of smallpox eradication in Iran. Archives of Iranian medicine, 13(1), 69–73.
11.  Monkeypox: Guidance for environmental cleaning and decontamination v4, 4 October 2018
12.  Macneil, A., Reynolds, M. G., Braden, Z., Carroll, D. S., Bostik, V., Karem, K., Smith, S. K., Davidson, W., Li, Y., Moundeli, A., Mombouli, J. V., Jumaan, A. O., Schmid, D. S., Regnery, R. L., & Damon, I. K. (2009). Transmission of atypical varicella-zoster virus infections involving palm and sole manifestations in an area with monkeypox endemicity. Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America, 48(1), e6–e8. https://doi.org/10.1086/595552